نویسنده زحمت کش این وبلاگ جناب اقای علی حیدر هایی میباشد.

دانش اموز دبیرستان تیزهوشان (سمپاد) دامغان

آسيب شناسي سلاح هاي شيميايي

در سال هاي جنگ تحميلي عراق عليه ايران، مردم شهرهاي مرزي و رزمندگان دچار آسيب ديدگي ناشي از رويارويي با گازهاي شيميايي جنگي شدند. اين پديده ی تلخ باعث شد تا بيماران زيادي بعد از جنگ از عوارض دراز مدت ناشي از تماس با اين گازهاي سمي رنج ببرند. وجود چند هزار بيمار مصدوم شيميايي در كشور ايران و نبود منابع علمي كافي باعث شد تا انبوه مصدومان شيميايي نسبت به بيماري خود و عوارض ناشي از آن اطلاعات كافي نداشته باشند. بي اطلاعي مردم زمينه را براي برداشت هاي غير علمي از سرانجام اين بيماران را فراهم كرد، به طوري كه اين بيماران و خانواده آن ها در حال حاضر گرفتار نوعي وحشت نسبت به سرانجام خود هستند. اين وضعيت براي بيماران و خانواده ی آن ها و جامعه اي كه اين افراد درآن زندگي مي كنند، نامطلوب است . ازطرفي، آگاهي يافتن از بيماري باعث مي شود تا ترس ناشي از جهل از بين برود و بيمار توانايي پيدا كند تا براي مراقبت از خود و زندگي با بيماري خود برنامه ريزي نمايد.
اين در حالي است كه اين بيماري در اين وسعت فقط براي كشور ايران در قرن اخير رخ داد و كشورهاي پيشرفته كه داراي توانايي علمي هستند، نسبت به اين بيماري شناختي ندارند، بنابراين ضرورت داشت كه متخصصان ايراني به نگارش منابع علمي در وجوه مختلف و براي گروه هاي مختلف اقدام كنند. 
خوشبختانه در سال هاي اخير تعدادي كتاب و مقاله درباره ی اين موضوع منتشر شده است. يكي از اين كتاب ها «راهنماي بهداشت و سلامت براي جانبازان شيميايي و مراقبين بهداشتي آن ها» ست، كه به همت پژوهشكده  مهندسي و علوم پزشكي جانبازان انتشار يافته است.

تاريخچه جنگ شيميايي:

استفاده از عوامل سمي و شيميايي هزاران سال پيش در جنگ هاي باستان مرسوم بود. مطابق متن هاي تاريخي، سربازان يونان، اسپارت ها و... در پاي قلعه هاي دشمن از دود و قير براي از پا در آوردن و خفه كردن سربازان دشمن استفاده مي كردند.
روز بیست و دوم آوريل 1915 (جنگ جهاني اول ) در تاريخ به نام «روز تولد جنگ شيميايي مدرن» شناخته شده است. در اين روز سربازان آلماني در منطقه اي به نام «يپرس» در بلژيك با استفاده از شش هزار سيلندر داراي گاز كلر، صد و شصت و هشت تن از اين گاز كشنده را به طرف متفقين رها كردند. اين حادثه منجر به مرگ بيش از پنج هزار نفر از سربازان مقابل شد.
آثار كشنده و ناتوان كننده ي ناشي از اين حمله ی شيميايي، دو طرف جنگ را به استفاده چند باره از اين سلاح خطرناك ترغيب كرد، به طوري كه تا پايان جنگ اول جهاني، بيش از صد و بیست و چهار تن عوامل شيميايي به كار گرفته شد و منجر به كشته و زخمي شدن حدود يك ميليون نفر گرديد.
تلفات و عواقب هولناك ناشي از سلاح هاي شيميايي در طول جنگ اول جهاني، كشورهاي جهان را بر آن داشت تا با امضاي توافق نامه اي بين المللي ، استفاده از سلاح هاي سمي و شيميايي را ممنوع كنند. به همين منظور در سال 1925 توافق نامه ي ژنو به امضا رسيد كه در آن به كارگيري سلاح هاي شيميايي در جنگ منع شده است. 

بقیه در ادامه مطلب

آشنايي با عوامل شيميايي (عوامل اعصاب)

مقدمه:
عوامل اعصاب ساختماني شبيه تركيبات ارگانو فسفره دارند و تنها تفاوت آنها با سموم ارگانوفسفره و يا آفت كش‌ها مورد استفاده در كشاورزي سميت بيشتر اين عوامل مي‌باشد. اولين بار فرانسوي‌ها در سال 1854 تركيبات ارگانوفسفره را «سنتز» كردند و بعد از آن آلماني‌ها سنتز اين نوع تركيبات را ادامه دادند و متعاقب آن انواع عوامل جنگي را ساختند.

انواع و خصوصيات فيزيكي و شيميايي:
عوامل جنگي اعصاب بسته به ساختمان شيميايي آنها به دو گروه V,G تقسيم مي‌شوند كه سميت گروه V و همين طور پايداري آنها در محيط بيشتر از گروه G است.
عوامل Gشامل تابون، سارين و سومان مي‌باشد. كه بخار متصاعد شده از آنها در صوري كه خالص باشند بي‌رنگ است و در صورت وجود نا خالصي به رنگ زرد تا قهوه‌اي روشن ديده مي‌شود. اغلب عوامل اعصاب بدون بو هستند ولي تابون تا حدودي بوي ميوه مي‌دهد. سمي‌ترين نوع از عوامل G سومان مي‌باشد.
مكانيسم اثرعوامل اعصاب:
عوامل اعصاب باعث مهار آنزيم استيل كولين استراز مي‌شوند كه متعاقب آن افزايش ميزان استيل كولين را كه به عنوان يك واسطه عصبي در سيناپسهاي كولينرژيك محيطي و مركزي عمل مي‌كند، خواهيم داشت و در نتيجه افزايش استيل كولين، علائم باليني ناشي از آن مشاهده خواهد شد.
مهمترين علائم باليني ناشي از مسموميت با عوامل اعصاب:
افزايش ترشحات ناي و تنگي نفس، آبريزش بيني، اشك ريزش، افزايش بزاق، تنگي مردمك و اختلال در بينايي، افزايش يا كاهش ضربان قلب، رنگ پريدگي، نوسان در فشار خون، ضعف عضلاني، بي‌قراري، اصظراب و تشنج

اقدامات حفاظتي و پيشگيري در منطقه: 
1ـ‌ حبس تنفس و استفاده از ماسك تنفسي به محض اعلام خطر 
2ـ پوشيدن لباس‌هاي مخصوص NBC در مواقع خطر
3ـ دور شدن از منطقه آلوده در خلاف جهت جريان باد
4ـ استفاده از آنتي دوتهاي موجود در كيسه امداد انفرادي (آمپول آتروپين و پراليدوكسيم خودكار)
5ـ بيرون آوردن لباس پس از دور شدن از منطقه آلوده
6ـ شستشوي سطح بدن با آب و صابون يا با آب فراوان
7ـ اقدامات درماني مناسب
 

اقدامات درماني در اورژانس:

1ـ ارزيابي راههاي هواي مصدوم و احياء قلبي و ريوي در صورت لزوم
2ـ گرفتن راه وريدي مناسب از طريق وصل سرم
3ـ استفاده از آتروپين با دوز 2 ميلي گرم داخل وريدي و يا داخل عضلاني توسط آمپول‌هاي آتروپين خودكار و تكرار آن هر 10 الي 15 دقيقه تا هنگام بروز علائم آتروپينه شدن نظير خشكي دهان، تاكي كاردي (رسيدن ضربان قلب به بيشتر از 90 بار)
4ـ استفاده از داروي پراليدوكسيم با دوز 30 ميلي گرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن به صورت رقيق شده در سرم و در صورت لزوم تكرار انفوزيون با دوز 500 ميلي گرم در ساعت.
5ـ استفاده از ديازپام با دوز 5 ميلي‌گرم و تكرار آن هر 15 دقيقه تا حداكثر 15 ميلي گرم كه مي‌تواند در كاهش آشفتگي و نگراني مصدوم، مهار انقباضات عضلاني و تشنج موثر باشد.

منبع: مجموعه عناوين آموزشي و درماني مركز تحقيقات آسيب‌هاي شيميايي، پژوهشكده طب رزمي دانشگاه بقيه الله.